พระธาตุขามแก่น เนื้อดินเผา รุ่นสอง พ.ศ. 2513 พระธาตุคู่เมืองขอนแก่น

พระ ธาตุขามแก่นเป็นเจดีย์ที่สำคัญและเก่าแก่ที่สุดในประวัติศาสตร์เมืองขอนแก่น องค์พระธาตุขามแก่น ประดิษฐานอยู่ที่วัดเจติยภูมิ บ้านขาม ต.บ้านขาม อ.น้ำพอง จ.ขอนแก่น ห่างจากตัวจังหวัดขอนแก่นไปตามถนนขอนแก่น – ยางตลาด เลี้ยวซ้ายบ้านพรหมนิมิตร อ.เมืองขอนแก่นประมาณ 15 กม. เป็นเจดีย์ที่รู้จักกันดีในภาคอีสาน ไม่ปรากฏอายุการสร้างที่แน่นอน

พระธาตุขามแก่นเป็นปูชนียสถานสำคัญคู่บ้านคู่เมือง ขอนแก่น ลักษณะเป็นเจดีย์ยอดฉัตรทองคำสูง 19 เมตร พระธาตุขามแก่นมีตำนานเล่าขานกันว่า คณะอัญเชิญพระอังคารธาตุของพระพุทธเจ้า จากเมืองโมรีย์ (ประเทศกัมพูชาในปัจจุบัน) นำโดยกษัตริย์เจ้านครโมรีย์ พร้อมด้วยพระอรหันต์ 9 องค์ ได้เดินทางเพื่อนำพระอังคารธาตุไปบรรจุในพระธาตุพนม ซึ่งระหว่างนั้นยังสร้างไม่แล้วเสร็จ ระหว่างทางได้แวะพักในบริเวณดอนมะขาม อันที่ตั้งของพระธาตุขามแก่นในปัจจุบัน ซึ่งมีต้นมะขามใหญ่ที่ตายแล้วเหลือเพียงแก่นและได้นำพระอังคารธาตุไปวางพัก ไว้บนแก่นมะขามนั้น

ครั้นเมื่อถึงเมืองนครพนมกลับปรากฏว่าพระธาตุได้เสร็จสมบูรณ์และได้บรรลุพระ บรมสารีริกธาตุไว้ในองค์พระธาตุเรียบร้อย จะนำสิ่งใดบรรจุภายในมิได้อีกแล้ว ดังนั้นโมริกษัตริย์และคณะจึงได้ออกเดินทางกลับตามเส้นทางเดิมด้วยความผิด หวัง เมื่อเดินผ่านตอมะขามใหญ่ซึ่งเคยพักค้างแรมต่างก็ประหลาดใจเมื่อปรากฏว่าตอ มะขามผุนั้นได้เจริญงอกงามตอเขียวขจี โมริกษัตริย์เห็นเป็นอัศจรรย์ในบุญญาธิการแห่งพระอังคารธาตุประดิษฐานไว้ใน องค์พระธาตุนั้น และได้บรรจุพระธรรมคำสอนของพระพุทธเจ้าไว้ 9 บท ไว้ในเจดีย์องค์เล็กทางด้านทิศตะวันตกของพระธาตุ เรียกว่า "พระเจ้าเก้าองค์” พระปีลึกเลี่ยมเก่าๆครับ